काठमाडौं । अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले मस्कोका दुई ठूला तेल कम्पनीमा प्रतिबन्ध लगाएपछि भारतीय तेल रिफाइनरहरू रूसी कच्चा तेलबाट टाढा सर्न सक्ने तर लागतमा प्रभाव पार्ने विश्लेषकहरूले बताएका छन् ।
भारतीय प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीले सम्भावित अमेरिकी व्यापार सम्झौताको एक हिस्साका रूपमा रूसी तेल आयात घटाउने सहमति दिएको ट्रम्पले दाबी गरेका छन् । तर, नयाँ दिल्लीले यसबारे औपचारिक पुष्टि गरेको छैन ।
अगस्टमा ट्रम्पले भारतीय निर्यातमा ५० प्रतिशत कर वृद्धि गरेपछि दुई देशबीचको सम्बन्ध तनावपूर्ण भएको थियो । अमेरिकी अधिकारीहरूले भारतले मस्कोबाट छुटमा तेल किनेर युक्रेनमा युद्धको कोष जुटाउन सहयोग गरेको आरोप लगाएका छन् ।
ओएनवाइएक्स क्यापिटलका जोर्ज मोन्टेपेकले भने, ‘प्रधानमन्त्री मोदी अमेरिकी इच्छामा कति झुकिरहनुभएको छ भन्ने मुख्य प्रश्न हो । प्रारम्भिक प्रतिक्रियामा राज्य तेल कम्पनीहरू धेरै सतर्क देखिन्छन् ।’
अमेरिकी प्रतिबन्धपछि तेलको मूल्य ५ प्रतिशतभन्दा बढीले बढेको छ । रूसी तेल भारतको ऊर्जा प्रणालीमा संरचनात्मक रूपमा महत्त्वपूर्ण रहेको छ, जसले कुल आयातको लगभग ३४ प्रतिशत ओगटेको छ र रिफाइनरहरूलाई विशेष छुट प्रदान गर्दछ । केप्लरका अनुसार भारतले सेप्टेम्बरमा रूसबाट प्रतिदिन १६ लाख ब्यारेल भन्दा बढी तेल आयात गरेको थियो ।
सिङ्गापुरकी तेल बजार विश्लेषक वन्दना हरिले भने, ‘आवश्यक परेमा भारतीय रिफाइनरहरू सजिलै वैकल्पिक आपूर्तिकर्तामा सर्न सक्छन्, तर यसको अर्थ रिफाइनिङ मार्जिनमा दबाब र आयात बिल बढ्नु हो । कमजोर रुपीले यस बोझलाई अझ बढाउँछ ।’
संयुक्त राज्य अमेरिका भारतको शीर्ष व्यापारिक साझेदार हो, तर औपचारिक सम्झौता अझै बाँकी छ ।
भारतीय व्यापार मन्त्री पियुष गोयलले भने, ‘वासिङ्टनसँग वार्ता प्रगति अवस्थामा छ र निकट भविष्यमा निष्पक्ष र न्यायसङ्गत सम्झौता हुने आशा छ ।’
नोमुराका विश्लेषकहरूले भने रूसी तेलको पुनः क्यालिब्रेसनको निकट-अवधि लागत अमेरिकी शुल्क कटौतीको फाइदाभन्दा बढी हुन सक्ने बताएका छन् ।
