काठमाडौं । क्विक कमर्स बजारमा तीव्र रूपमा विस्तार भइरहँदा मुकेश अम्बानीको नेतृत्वमा रहेको रिलायन्स इन्डस्ट्रीजले भने निकै सावधानीपूर्वक पाइँला चालिरहेको छ । कम्पनीले यो क्षेत्रमा धेरै पैसा नलगाई र कुनै साझेदारी नगरी आफ्नै नेटवर्क निर्माणमा केन्द्रित हुने रणनीति अगाडि सारेकाे छ ।
कम्पनीका अनुसार हालको बजार विश्लेषणबाट देखिएको छ कि क्विक कमर्समा सक्रिय केही कम्पनीहरूको खरिद आर्थिक रूपमा लाभदायक नदेखिएकाले रिलायन्सले आत्मनिर्भर योजना रोजेको हो ।
भारतीय इकोनॉमिक टाइम्सका अनुसार रिलायन्स रिटेलका मुख्य वित्त अधिकृत दिनेश तालुजाले एक बैठकमा भने, 'हामी कुनै पनि यस्तो अवसर छुटाउन चाहँदैनौं, जहाँ हामी प्रतिस्पर्धा गर्न सक्दैनौं । अर्ग्यानिक (प्राकृतिक) वृद्धि र इनअर्ग्यानिक (कम्पनी खरिद) विस्तारबारे चाखलाग्दो बहस छ । तर अरू कम्पनीलाई आफ्नै नेटवर्कमा समाहित गर्नु चुनौतीपूर्ण हुन्छ । त्यसैले हामी आफ्नै बलियो नेटवर्क निर्माणमा केन्द्रित छौं, र हामीसँग पहिलेबाटै ठूलो ग्राहक समूह पनि छ ।'
तालुजाका अनुसार, रिलायन्सले ‘डार्क स्टोर’ भनिने विशेष गोदामहरू स्थापना गरिरहेको छ, जुन स्थानहरूमा माग उच्च छ तर हालको स्टोर सञ्जालले पर्याप्त सेवा दिन सक्दैन, वा जहाँ कम्पनीको उपस्थिति अझै पुगेको छैन ।
उनले भने, 'यो रणनीति हाम्रो लागि लाभदायक छ, किनकि हामी पहिले नै भएका पूर्वाधारहरूलाई सदुपयोग गर्न सक्छौं । हाम्रा अधिकांश डार्क स्टोरहरू पहिलो दिनदेखि नै नाफामा चलिरहेका छन् ।'
भारतमा ई-कमर्स बिक्रीमा क्विक कमर्सको योगदान वर्षेनी दोब्बर दरमा बढिरहेको छ, यद्यपि यसको बजार हिस्सा अहिले पनि ३.६ प्रतिशत सीमामा सीमित छ । सुरुमा किराना वा दैनिकीका उपभोग्य सामग्रीमा केन्द्रित यो च्यानल अहिले प्रिमियम उत्पादनहरूसमेत समेट्दै तीव्र गतिमा फैलिएको छ ।
हालैको अध्ययनअनुसार, भारतको क्विक कमर्स बजार लगभग १० अर्ब अमेरिकी डलरसम्म पुगेको छ, जसमा झन्डै ३० मिलियन ग्राहक मासिक रूपमा किनमेल गर्छन् । यद्यपि, यसको झन्डै ८० प्रतिशत कारोबार अझै महानगरहरूमा सीमित छ, र साना शहरतिर मुनाफासहितको विस्तार अझै चुनौतीपूर्ण देखिएको छ ।
जीयोमार्ट, फ्लिपकार्ट र अमेजनजस्ता ठूला खेलाडीहरूको उपस्थितिपछि पनि ब्लिंकिट, इंस्टामार्ट, जेप्टोजस्ता स्टार्टअपहरू क्विक कमर्सको अगुवा बनेका छन् । यिनको तुलनामा रिलायन्सले साझेदारी वा खरिदको बाटो रोज्ने भन्दा पनि आफ्नो पूर्वाधारमा आधारित अर्ग्यानिक मोडेलमा विश्वास राखिरहेको देखिन्छ ।
बढ्दो अर्डर र आन्तरिक वृद्धिदर
रेडसियरको पछिल्लो रिपोर्टअनुसार, २०२५ को पहिलो पाँच महिनामा भारतको क्विक कमर्स उद्योग १५० प्रतिशतले वृद्धि भएको छ । यसको पछाडि मुख्य कारणहरूमा डार्क स्टोरहरूको वृद्धि, सामानको विविधता र उपलब्धता, र प्रतिस्पर्धात्मक मूल्य छन् ।
रिलायन्सको हकमा, २०८२ सालको पहिलो त्रैमासमा कम्पनीले दैनिक अर्डर संख्यामा अघिल्लो त्रैमासिकको तुलनामा ६८ प्रतिशत वृद्धि गरेको छ भने गत वर्षको तुलनामा यो दर १७५ प्रतिशत पुगेको जनाएको छ।
